Fólínsýra

Vítamín

Fólínsýra tilheyrir B-vítamínunum og er því vatnsleysanleg eins og öll hin B-vítamínin. Fólínsýra var fyrst uppgötvuð árið 1941 þegar tókst að einangra hana úr spínatblöðum.

Heiti
Fólínsýra, fólat, fólasín, folic acid, B9-vítamín, M-vítamín.

Uppspretta
Grænmeti og kjöt innihalda mest af fólínsýru.

Verkun
Fólínsýra gegnir stóru hlutverki í frumuskiptingu. Í líkamanum er fólínsýru breytt í tetrahýdrófólínsýru sem er mikilvæg við myndun amínósýra og kjarnsýra (DNA og RNA). Þetta er ástæðan fyrir því að fólínsýra er svo mikilvæg á fósturskeiði þegar frumuskipting er ör. Fólínsýra er talin koma í veg fyrir galla í taugakerfi fósturs en hann getur valdið klofnum hrygg.

Notkun - verkun

• Til að koma í veg fyrir fæðingargalla og þá helst klofinn hrygg. 
• Getur dregið úr líkum á því að krabbamein myndist. 
• Getur minnkað líkur á hjartasjúkdómum. 
• Spornar við þunglyndi (vægu/miðlungs). 
• Við pirring í fótum. 
• Við gigt.

Fólínsýruskortur 
að er fremur sjaldgæft að skortur sé á fólínsýru ef fólk borðar fjölbreytta fæðu. Ástæður fyrir skortinum eru margvíslegar, líklegast er þó að það sé ekki nóg af nýtanlegri fólínsýru í fæðunni. Ýmis einkenni fylgja fólínsýruskorti s.s. blóðskortur, meltingartruflanir, vannæring, niðurgangur, minnkuð matarlyst, eymsli í tungu, sljóleiki, fölvi og höfuðverkur. 

Þeim sem einkum er hætt við fólínsýruskorti eru áfengissjúklingar en einnig teljast þungaðar konur í áhættuhóp. Þá er fólki hætt við fólínsýruskorti sem er undir stöðugu og miklu álagi.

Ráðlagðir dagskammtar

Ungbörn < 6 mán	---
Ungbörn 6-11 mán	50 mcg
Ungbörn 12-23 mán	60 mcg
Börn 2-5 ára	80 mcg
Börn 6-9 ára	130 mcg
Karlar 10-13 ára	200 mcg
Karlar > 14 ára	300 mcg
Konur 10-13 ára	200 mcg
Konur 18-30 ára	400 mcg
Konur 31-60 ára*	300 mcg
Konur > 61 árs	300 mcg
Konur á meðgöngu	500 mcg
Konur með barn á brjósti	500 mcg

mcg = míkrógrömm (µg)
*Konum á barneignaraldri er ráðlagt að neyta 400 mcg á dag.

Aukaverkanir
Engar þekktar.

Milliverkanir
Ýmis lyf geta valdið skorti á fólínsýru t.d.: Getnaðarvarnarlyf, sýrubindandi lyf, ýmis sýklalyf, ýmis flogaveikilyf og metótrexat.

Frábendingar
Engar þekktar.

Heimildir
H. R. Jóhannesson, S. Ó. Ólafsson. Bætiefnabókin, Handbók um vítamín, steinefni og fæðubótarefni. 1995 Mál og menning, Reykjavík. Bls. 62-65.

www.landlaeknir.is

Anna Elín Kjartansdóttir, Valdís Beck og Þóra Jónsdóttir, lyfjafræðingar.

(Ráðlagðir dagskammtar uppfærðir í febrúar 2014 skv. leiðbeiningum frá Embætti landlæknis; Jóna Valdís Ólafsdóttir, lyfjafræðingur).